FINGERS IN THE AIR

Junior Company- Dutch National Opera & Ballet

Press Team Back

‘Een live-event dat elke avond anders zal zijn’

Interview met choreograaf Juanjo Arqués by Astrid van Leeuwen

Een nieuw werk voor Ballet Moscow, een coproductie voor het Birmingham Royal Ballet en Het Nationale Ballet én een creatie voor de Junior Company van Het Nationale Ballet. Juanjo Arqués – voormalig danser van Het Nationale Ballet en sinds 2012 freelance choreograaf – schakelt momenteel tussen drie opdrachten tegelijk. De druk is extra groot omdat het tweede werk nu al genomineerd is voor de internationale Fedora Award. “Ik moet deze maanden continu heel gefocust zijn. Anders trek ik het niet”, zegt de 40-jarige Spanjaard. Lachend: “Maar je hoort mij niet klagen. Ik ben heel gelukkig met het feit dat mijn carrière zo’n vlucht neemt.”

De opdracht voor het maken van een nieuwe creatie voor de Junior Company kreeg hij, toen het idee voor een crowdfundingsactie rond zijn ballet al was geboren, waarbij aan de donateurs toegezegd zou worden dat zij onderdeel van het creatieproces zouden zijn. Juanjo Arqués: “Aanvankelijk was ik wel een klein beetje huiverig. Zouden zij mijn ideeën niet te veel in twijfel trekken? Zou ik met deze manier van werken de lijn van mijn artistieke keuzes en principes niet overschrijden?”

Maar al gauw kwam hij op het idee dat juist de betrokkenheid van de toeschouwers het uitgangspunt voor zijn nieuwe choreografie moest worden. “Ik besloot om het publiek te laten meebeslissen over het verloop ervan. Als maker zoek ik altijd naar manieren om een sterke connectie met het publiek te creëren. Om op een bepaalde manier met hen te ‘spelen’, zonder dat iemand zich daardoor geïntimideerd voelt.”

Siri

Hij ziet in zijn aanpak ook een link met de ‘echte’ wereld. “Het blijkt in veel gevallen nauwelijks uit te maken welke keuze we maken. De uitkomst is in het ene geval vaak helemaal niet zo schokkend anders dan in het andere. Ik ben razendbenieuwd hoe dat in mijn choreografie zal uitpakken.”

Via een voiceover – de stem van presentatrice Chazia Mourali – legt Arqués gaandeweg zijn ballet verschillende keuzes aan het publiek voor. Zelf is hij, bij wijze van spreken, op de achtergrond aanwezig. “Chazia staat als het ware tussen mij en het publiek in.” Schertsend: “Je zou haar een soort ‘Siri’ (de digitale assistent van Apple – red.) kunnen noemen.”

De keuzes die het publiek kan maken, zijn, zegt Arqués, op zich simpel, maar op heel subtiele wijze zijn ze wel aan actuele thema’s gelinkt. “De toeschouwer zal daarbij zijn eigen associaties maken, afhankelijk van zijn of haar ervaring. De keuzemogelijkheden zijn, hoewel eenvoudig, vaak tegengesteld. Als kijker ga je dus bij jezelf te raden, je onderzoekt het interactieve aspect van keuzes maken en de betekenis en onzekerheden die daaraan verbonden zitten. Er gebeurt dus ook iets met je wanneer je voor het ene of het andere kiest.”

Vingers in de lucht

Arqués wil met zijn nieuwe creatie, getiteld Fingers in the air, zijn publiek en zichzelf verrassen. Op wat voor manier hij dat precies doet, wil hij nog niet verklappen, maar al met al is het concept van zijn choreografie behoorlijk complex. “In feite maak ik twee balletten, bestaande uit verschillende scènes die als optie kunnen worden ingezet, het wordt een live-event, dat elke avond anders zal zijn. Daarbij bevat de choreografie – gezet op pulserende, elektronische muziek van geluidskunstenaar Scanner – veel lagen, met daarin veel symbolen en verwijzingen. De diepe drums en de bas van de muziek brengen daarnaast spanning en sensualiteit in de choreografie.”

Sommige aspecten van zijn creatie heeft hij inmiddels ook alweer aangepast. “Net als het parlement wilde ik met stembriefjes werken, maar in een theaterzaal werkt dat niet, dus hebben we nu voor rode en groene led-vingerlampjes gekozen. Dat rood en groen vond ik ook mooi omdat na mijn ballet Hans van Manens In the Future wordt gedanst, met het geniale ontwerp in rood en groen van Keso Dekker.”

Waardevol

De betrokkenheid van de donateurs heeft Arqués ronduit als verrijkend ervaren. “Ik ben iemand die graag wil delen, dus heb ik hen ook uitgenodigd om – wanneer ze dat zouden willen – alle repetities bij te wonen. De interactie met de donateurs heeft tot verfrissende discussies geleid. Je merkt dat wat iemand ervaart heel anders kan zijn dan hetgeen jij bedoelt en hun input heeft mij op een aantal punten zelfs ook uitgedaagd om met nieuwe oplossingen te komen. En steeds ontdekte ik daarbij weer: als er één deur dicht gaat, gaat er wel weer een andere open. Dat inzicht is voor mij heel constructief en waardevol.”

Waar het licht- en kostuumontwerp (van respectievelijk Wijnand van der Horst en Oliver Haller) een essentiële rol vervullen binnen Fingers in the air, heeft Arqués bewust voor een simpel decorontwerp gekozen. Want, zegt hij: “Het decor, dat is dit keer het publiek. Het landschap dat zij met elkaar én met het licht vormen.”